Drie dagen geleden werd de niet onbesproken open brief ‘ter verdediging van het vrije debat’ gepubliceerd. De brief, geïnitieerd door PhD-kandidaten Raisa Blommestijn en Bart Collard, roept eenieder op om ‘pal te staan voor het vrije debat’ naar aanleiding van de cancel culture die in de Westerse wereld in volle gang is. Een sympathiek concept, maar helaas, het project is eenzijdig en dekt niet alle problematiek van het publieke debat anno 2020.

Doorgeslagen discussie

In de open brief bekritiseren de inmiddels ruim elfduizend ondertekenaars de doorgeslagen discussie over institutioneel racisme. ‘Hoewel iedere vorm van racisme moet worden afgewezen en de bestrijding hiervan belangrijk is, zitten er zorgelijke kanten aan de richting waarin deze discussie zich ontwikkelt,’ staat er. Iedereen die ook maar een klein beetje kritiek heeft op het bestaan van (institutioneel) racisme, is fout en wordt gecanceld

Dat is te zien geweest bij bijvoorbeeld het programma Veronica Inside, waar Johan Derksen door een vermeend racistische grap praktisch van de buis is gehaald. Ook werd opgeroepen om de boeken J.K. Rowling uit de schappen te halen nadat zij weigerde een verschil te erkennen tussen vrouwen en ‘personen die menstrueren.’

Zoals veel lezers zien, is er inderdaad een ongezonde trend gaande die alles wat niet ‘woke’ is uit het publieke debat wil halen.

Inperken van het publieke debat is een slechte zaak in een democratische samenleving: alleen door alles te mogen bekritiseren en over elk onderwerp de dialoog te mogen voeren, kan een samenleving nieuwe, prikkelende en verfrissende ideeën creëren en slechte ideeën afschudden. Dat zorgt voor vooruitgang. Geen enkele grote verandering is er geweest zonder discussie en debat. Kortom, de conclusie van de open brief is niet alleen juist, maar ook broodnodig in het Nederland anno nu.

Eenzijdig

Maar helaas, de inhoud van de brief is verder teleurstellend. De brief belicht slechts één kant, namelijk het doorgeslagen deel van het antiracismedebat, terwijl de problematiek wel degelijk breder is. De brief is geen goede afspiegeling van alle discussies waar de vrijheid van meningsuiting in het geding is. 

Denk aan oproepen om de NPO te saneren, het meldpunt voor linkse docenten en het willen laten ontslaan van nieuwslezer Gerrit Hiemstra omdat die zich niet kan vinden in de ontkenning van klimaatverandering. Ook de doorgeslagen manier waarop sommige boeren hun belangen verdedigen – de ‘doodskist’ van Jesse Klaver, het rammen van een provinciehuis, met tractoren de weg blokkeren – wordt genegeerd.

Cancel culture bestaat dus ook op rechts. De ‘vrije mening’ lijkt hier niet voor de volledige vrijheid van meningsuiting te staan, maar voor kritiek op een deel van het antiracismedebat. Dat is terechte kritiek, maar de vrijheid van meningsuiting behelst meer dan dat. De ‘vrije mening’ moet ook zijn ogen openhouden voor inperking van het vrije debat op rechts.

De ware vrijheid van meningsuiting

Vervolgens schrijft initiator Blommestijn over de open brief in Elsevier dat het gebrek aan linkse ondertekenaars komt omdat ze bang zouden zijn om te worden geassocieerd met rechts. Hoe goed het ook is dat zij zijn gevraagd, stoot dit tegen het zere been van minstens een deel van de weigeraars: hun redenen zijn breder dan Blommestijn noemt. 

 

 

 

 

Wanneer er aandacht wordt gevraagd voor het doorgeschoten deel van het racismedebat, maar er wordt gepretendeerd dat alleen daardoor de vrijheid van meningsuiting in het geding is, is het niet-ondertekenen immers meer dan begrijpelijk.

Ja, pal staan voor de vrijheid van meningsuiting is van levensbelang in een democratie. Inperking van het publieke debat moet altijd worden bevochten. Net zoals de uitwassen van links, moeten de extreemrechtse kanten van het publieke debat bekritiseerd worden. De vrijheid van meningsuiting is geen eenrichtingsverkeer. Deze open brief is een gemiste kans voor democratisch Nederland.

 

Beeld: Kiran CK on Unsplash

Vrij Links lijn

Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.