Vandaag, 8 maart, is het Internationale Vrouwendag, wereldwijd gevierd als een van de belangrijkste feministische hoogtepunten van het jaar.
Op 17 februari kreeg ik een mailtje van een humanistische groep. De afzender vroeg of ik op Vrouwendag een van de sprekers zou willen zijn bij een Women’s March-event genaamd ‘Global Sisterhood’, om mijn perspectief te delen op het verlaten van de islam, wat dit kan betekenen voor vrouwen met eenzelfde achtergrond als ik, en hoe ik vrouwen probeer te steunen.
Ik was in de wolken. Wat een geweldige en unieke kans was dit, wetende hoe vaak stemmen van ex-moslim feministes zoals ik niet gehoord worden en we maar zelden een podium krijgen tijdens zulke events.
Ook maakte ik nog een grapje tegen de vrouw die me uitnodigde: of ze wel zeker wisten dat ze de goede gevraagd hadden? Omdat ik eerder al duidelijk had gemaakt hoe ik over de hijab denk en wat mijn humanistische ideeën zijn. En in mijn achterhoofd had ik mijn ervaringen uit het verleden, waarbij events die vrouwen willen ’empoweren’ door steun voor de hoofddoek, mij weigerden omdat ik een ander standpunt innam.
De vrouw die mij uitnodigde zei dat mijn stem belangrijk was, maar ze besloot contact op te nemen met de overkoepelende organisatie om te horen of ze een probleem met mij zouden hebben of met de punten waar ik over wilde spreken.
“Ik denk dat niet alleen mijn stem daar gehoord moet worden, maar jouw verhaal is veel belangrijker,” schreef ze. “Ze willen namelijk ook de vraag bespreken: wat kunnen wij in Nederland doen voor vrouwen zoals jij over de hele wereld?”
Na telefoontjes en emails over en weer, werd helaas maar al te duidelijk dat er gebeurde wat ik vermoed had.
Ik was niet langer welkom.
En ik kan alleen maar aannemen dat dit is omdat de overkoepelende organisatie van het event zich ongemakkelijk voelde bij wie ik ben en waar ik over zou praten. Uiteindelijk werd me uitdrukkelijk gezegd dat ik niet langer in beeld was als lid van het panel en als spreker.
Omdat mijn deelname aan dit event niet doorging, besloot ik om te schrijven wat ik zou hebben gezegd en wat ik had voorbereid – nu ik het niet langer op het event kon zeggen. Ik zou deze punten hebben gedeeld:
1 Mijn eigen verhaal en ervaringen met de hijab
Graag zou ik zijn begonnen met het delen van een verhaal over mijn persoonlijke strijd tegen de hijab, dat voor het eerst werd gepubliceerd in Sisterhood magazine. Daarna zou ik een paar argumenten hebben willen geven om te onderbouwen dat de hijab geen kwestie is van een vrije keuze, en dat de hijab absoluut een patriarchale kuisheidscontrole is over de lichamen van vrouwen.
2 Hijab is vrouwenhaat – en het werd én wordt gebruikt om vrouwen te beheersen en hun persoonlijke vrijheid te beperken
Ik vind het onzuiver om, in de strijd voor vrijheid en zelfbeschikking, niet te luisteren naar de ervaringen en verslagen uit de eerste hand van vrouwen die te maken kregen met geweld, dwang en zelfs gevangenisstraffen, omdat ze hun eigen keuze maakten om niet de hijab te dragen. Om gewoon iets anders te willen dragen.
Dit tweede punt zou ik willen aangrijpen om voorbeelden te geven van vrouwen in Iran, die van de White Wednesday-beweging en van My Stealthy Freedom, die een revolutie van vrouwen vormen tegen de door het Iraanse regime verplichte hoofddoek. Ik had willen praten over de dappere feministische vrouwen in Saoedie-Arabië die de abaya – wijde, zwarte, bedekkende kleding – durfden te weigeren en die daarvoor strafrechtelijk werden vervolgd. Ik had nog veel meer voorbeelden willen noemen van vrouwen die opstonden tegen religieuze misogynie en die daarvoor een hoge prijs betaalden.
Mijn eigen pijn had ik willen delen, de pijn van proberen te rebelleren tegen de hijab in een samenleving waarin ik dat niet mocht. Ik had heel graag fragmenten van verhalen willen delen van buiten het comfort van Nederland, van buiten het comfort van Amsterdam. Maar ik wilde dit ook plaatsen naast de vrouwen, hier, in deze zelfde stad, die nog steeds de gedwongen hijab kennen – door het gezin, door de buurt, door de familie, door de grotere gemeenschap. Ik had willen laten zien dat het feministische narratief niet zou moeten gaan over het steunen van instrumenten van vrouwenhaat zoals de hijab.
3 Westers feminisme is de kluts kwijt
“Free the nipple!”
“Smash the patriarchy!”
“Crash the glass ceiling!”
“Fight the pink tax!”
Dit zijn stuk voor stuk goede doelstellingen, maar ik had ook graag willen delen wat ik zie bij westerse feministen van nu. Naar mijn mening (zou ik gezegd hebben) zijn westerse feministes in feite de kluts kwijt. Ze lijken deze zeer bevrijdende doelstellingen alléén te willen bereiken voor westers-geboren-en-getogen vrouwen; niet voor andere vrouwen in andere landen (of hier) die zich verzetten tegen religieuze vrouwenhaat. Het lijkt bíjna alsof de boodschap is: “Feminisme voor mij, ja; maar houd jij je mond, want het is niet echt voor jou.”
Blijkbaar zijn de vrouwen die deze slogans roepen minder geïnteresseerd in vrouwen die emanciperen wanneer die vrouwen een niet-westerse achtergrond hebben. Sterker nog, ze hebben de neiging om meer, en vaker, ruimte te geven aan vrouwen die het patriarchale narratief versterken.
Intersectioneel feminisme is van haar weg afgedwaald. De weg zoals die ooit bedoeld was, is misschien in het begin een poosje geweldig geweest, maar vandaag de dag is ze dat zeker niet meer. Want wat we nu zien, is feminisme dat danst naar de pijpen van het patriarchaat. Waarom?
In dit derde onderdeel had ik serieuze vragen willen stellen aan de panelleden en het publiek: waarom is het thema van het feminisme verworden tot – als ik dit mag durven zeggen – het niveau waarop het ons letterlijk weer terugbrengt naar de Middeleeuwen? Waar blijkbaar vrouwen in de keuken horen, waar vrouwen zedigheidsnormen in acht nemen die hen gedicteerd worden door mannen, en ze zich verbergen voor de rest van de samenleving? Hoe kan het feminisme, in de 21e eeuw, zich zo scharen achter religieuze misogynie?
Want terwijl mijn uitnodiging werd ingetrokken, onthaalde het event van dezelfde organiserende groep vorig jaar vol trots spreeksters over de ‘onfeministische’, ‘uitsluitende’ gevolgen van het boerkaverbod, en over de ‘islam als de meest feministische religie’. Ik had graag iedereen aan het denken willen zetten over vrouwenrechten, door wat ik had voorbereid. En dat had ik kunnen doen, maar er was geen plaats voor mij. Wat een gemis …
Zelfs in de 21e eeuw, zelfs in een land als Nederland, wordt andersdenkenden zoals ik nog steeds het zwijgen opgelegd. Maar ook onze stemmen doen ertoe. Dit is waarom ik hierover wilde schrijven; want de waarheid in de kern hiervan is:
Ik werd gevraagd voor deelname aan Global Sisterhood van de Women’s March; en daarna werd mijn uitnodiging ingetrokken. Is er dan geen sisterhood voor mij?
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
