In juni 2023 lanceerden wij het project Unchain My Art, mede mogelijk gemaakt door de Kunstraad Groningen. In het kader van dit project vindt er op 23 maart 2024 een evenement plaatst met de vraag: Hoe Vrij Zijn de Kunsten?.
In de bijeenkomst staat de vraag centraal: hoe vrij zijn de kunsten? Is er wat aan de hand? Waar komt de dreiging vandaan? Zijn er grenzen aan vrije kunsten? En natuurlijk: moet er wat gebeuren en zo ja, wat?
De podiumgasten zijn afkomstig uit de wereld van de kunsten en zullen met inleidingen, in interviews en aan de hand filmfragmenten hun antwoorden op deze vragen geven.
Zo houdt Femke Lakerveld een inleiding op het thema.
Bart Drenth en Michiel Lieuwma delen in een vraaggesprek hun ideeën over vrije kunsten.
Hester Overmars gaat op het thema in onder meer aan de hand van fragmenten van de nieuwe Vrij Links documentaire 80/20 over de cabaretier Paul Haenen en de schrijfster Lale Gül.
Ook de voorzitter van het bestuur van het Der Aa-Theater, Gerrit Kamstra, zal het podium betreden om nader in te gaan op de vraag hoe vrij de kunsten in Groningen zijn.
Een nieuw kunstwerk gemaakt voor het project Unchain my Art wordt onthuld .
Peshmerge Morad maakt muziek met de Armeense duduk.
Sprekers
Bart Drenth is manager en adviseur gespecialiseerd in reorganisaties in de publieke sector. Zo is hij onder meer betrokken bij de reorganisatie van het audio- en videoarchief annex museum Beeld en Geluid. Hij is voorzitter van de Dutch Federation of Creative Industries.
Meer dan zeven jaar maakte hij deel uit van de Raad van Advies van het balletorkest. Ook was hij directeur a.i. van de Wereldmusea en kent de vele discussies daar spelen. Hij was algemeen directeur van de The European Fine Art Foundation, TEFAF, een belangrijke organisatie voor kunst, antiek en design. Twee keer per jaar organiseert TEFAF een grote kunstbeurs: in Maastricht en in New York. Hij moest daar vertrekken vanwege kritische tweets over woke en links.
We gaan met hem onder meer in gesprek over de cancelcultuur en hoe het staat met de vrije kunsten in de commerciële, globale wereld.
Drenth: ”De vrijheden die de kunsten hebben is een goede voorspeller van de vrijheden die iedere burger zal hebben. En dus gaat de vrijheid van de kunsten ons allemaal aan.’
Femke Lakerveld is actrice en voorzitter van Vrij Links. Zij speelde in diverse speelfilms zoals Simon, Van God los, Vox Populi en was te zien in televisieseries zoals Spangas, Dokter Tinus. Zij componeerde ook muziek voor films.
Op dit moment speelt zij in de jeugdserie Alles Flex die uitgezonden wordt op KRO/NCRV. Op Twitter schittert ze in de satirische videoserie als de (fictieve) politica Mira Ornstein. Komend jaar staat de speelfilm Het land van Johan op de agenda.
Femke Lakerveld is ook actief als adviseur en projectleider in de cultuursector. Zo werkte ze voor Stichting Cultuur+Ondernemen en zat zij in de Raad van Toezicht van Paradiso Melkweg Productiehuis in Amsterdam. Zij kent het bestuurlijke reilen en zeilen in deze sector van binnenuit.
Met haar gaan we het gesprek aan wat de bestuurslagen in de kunsten doen met kunstenaars en publiek. Hoe vrij zijn zij? Een voorproefje is te beluisteren en te zien op het Youtube kanaal van De Nieuwe Wereld waarin zij met de filosoof Ad Verbrugge in gesprek gaat over hoe de kunsten in het gedrang komen door moralistische agenda’s.
Lakerveld: ‘Vrije kunst beschouw ik als belangrijkste ingrediënt van een open samenleving. Al is kunst op z’n best als het zelfs dát niet beoogt te zijn.’
Hester Overmars is documentairemaker. In 2007 werd zij genomineerd voor een Gouden Kalf voor haar documentaire Martha Vonk gaat naar Istanbul en in 2015 won ze het Gouden Kalf voor haar documentaire Verboden Vlucht. Haar documentaire De Hoofdvrouw werd geselecteerd op DOK Leipzig. In 2023 maakte ze voor KRO-NCRV Alleen thuis met een dienstwapen. Deze documentaire ging in première op Movies that Matter 2023.
Naast script- en regiewerkzaamheden is ze werkzaam als (gast)docent. Ze studeerde Maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en adviseerde het NPO-fonds over documentaires.
Voor Vrij Links maakt Hester Overmars in de serie 80/20 een korte documentaire waarin de kunstenaar Paul Haenen en de schrijfster Lale Gül met elkaar in gesprek gaan over vrije kunsten: twee generaties met elkaar in gesprek. Op het event Hoe vrij zijn de kunsten? toont zij de eerste fragmenten van deze documentaire en gaan we in gesprek met haar over het huidige klimaat in de kunsten.
‘Voor mij kan kunst alleen maar goed zijn als hij vrij is. En vrij is niet hetzelfde als ‘verbinding zoekend’ of ‘deugdzaam’.
Michiel Lieuwma is schrijver, docent en theatermaker. Hij maakt de podcast Boze Geesten|Open Geesten. Deze is via YouTube en Spotify te zien en te horen. Hierin snijdt hij alleen of met gasten actuele kwesties aan in politiek, cultuur en schuwt met zijn kritische commentaar de waan van de dag op social media niet.
Met Kasper C. Jansen maakte hij eerder de videowebserie De Snijtafel die op YouTube begon en later bij de Correspondent en de VPRO waren te zien. In 2015 debuteerde hij met Paaltjes aan de horizon. Zijn tweede roman is Gezichten van glas (2018).
Als geen ander kan Lieuwma om een hoekje denken en is hij in staat te komen met verrassende en tegelijk nuchtere invalshoeken. Over zichzelf: ‘Ik ben onder geen beding verplicht om hetzelfde te vinden als vijf minuten geleden.’
Op het event deelt hij zijn gedachten over vrije kunsten.
Lieuwma: ‘Vrije kunst is een pleonasme. En het zou eigenlijk geen toelichting behoeven. Maar blijkbaar toch wel. Dus daarom kom ik graag langs.’
De muzikale gast van deze middag is dudukspeler Peshmerge Morad.
Peshmerge Morad is een mensenrechten activist, muzikant en een computational linguïst. Hij bespeelt de Armeense Duduk en met name muziek van de prominent Armeens priester, componist, musicus en dichter Komitas Vardapet. Peshmerge Morad is bij nproradio1 te horen en te zien.
Kunst is een universele taal waarmee mensen hun emoties of het nu liefde, blijdschap of verdriet kunnen uitdrukken, en iedereen die het ziet of beluistert kan het begrijpen.
Het is een taal die de artificiële grenzen die door de mensen zijn gecreëerd niet kent. Daarom is vrijheid van kunst van fundamenteel belang omdat het kunstenaars in staat stelt om zich vrijelijk uit te drukken, waardoor een rijke culturele diversiteit en erfgoed behouden blijft.
Het moedigt kritisch denken en debat aan over belangrijke sociale kwesties en draagt bij aan zowel individuele als collectieve groei.
Door de vrijheid van kunst te handhaven, bevorderen we een inclusieve en dynamische samenleving waarin creativiteit en diversiteit worden gekoesterd als essentiële elementen van menselijke expressie.
Peshmerge Morad
