In een gesprek met twee ex-moslims op deze website word ik door Marieke Hoogwout opgevoerd als tegenstander van deze dappere mensen. Hoogwout brengt in dat gesprek het volgende in: ‘De hoofdredacteur van De Linkerwang schreef bijvoorbeeld heel kritisch over Vrij Links. Hij pleitte ervoor dat ‘mensen vanuit hun eigen achtergrond en in hun eigen tempo kunnen kiezen voor vrijheid en verantwoordelijkheid.’’ Daarop antwoordt één van de ex-moslims: ‘Hahaha – alsof hij het over zwakzinnigen heeft! Voor onderdrukten in de samenleving zoals wij, is de imam een zichtbare vijand. Net zoals extreemrechts. We wéten waar we tegenop moeten boksen. Maar dat je juist van de mensen van wie je steun hoopt te krijgen – de linkse, progressieve mensen – een mes in de rug krijgt, dat is nog vele malen erger.’
Mijn quote over ‘eigen achtergrond’ en ‘eigen tempo’ wordt hier uit zijn verband gerukt. Op deze wijze wordt geen recht gedaan aan mijn opvattingen en intenties. Alsof ik de problemen van mensen die zich willen losmaken uit zeer strenge religieuze milieus zou bagatelliseren. De quote is afkomstig uit mijn stuk op Joop.nl waarin ik reageer op het Vrij Links-manifest van 18 mei 2018 in de Volkskrant. En met deze quote had ik geen onderdrukte ex-moslims op het oog. Het manifest focust immers vooral op een vrij en open debat dat onder druk zou staan, waarbij een degelijke onderbouwing naar mijn gevoel ontbrak en er naar mijn idee veel suggesties in de lucht bleven hangen.
Wie had ik met mijn opmerking dan wel op het oog? Iets verderop schreef ik: ‘Juist in de interactie tussen de eigen geloofstraditie of cultuur en de vrije en open samenleving, groeit vaak zelf bevochten emancipatie.’ Wie ik daarmee op het oog had, zijn onder meer vrouwen en mensen met een homoseksuele geaardheid die zich vanuit hun eigen culturele of religieuze achtergrond losmaken en emanciperen, juist zonder hun eigen religie volledig af te zweren.
Je kunt hierbij denken aan moslima’s die zich laten inspireren door wat hedendaagse vrouwelijke moslimdenkers inbrengen binnen het feminisme. Of aan Maruf, de stichting voor queer moslims in Nederland. Dé islam bestaat immers niet. Deze bonte wereldreligie heeft meerdere gezichten en kent gelukkig ook gematigde en emancipatoire krachten, ook al halen die de media bijna niet.
Het mag natuurlijk wel, maar je hoeft niet per se af te rekenen met je godsdienst om je los te maken van de ideeën en opvattingen van je ouders en vervolgens je eigen weg te kunnen gaan. Sterker nog: het kan getuigen van lef en eigenzinnigheid (en zelfs méér weerstand oproepen) als je zegt: ik ben homo én moslim. Of: ik ben jood én voor een Palestijnse staat. Of: ik ben rooms-katholiek én voorstander van het propageren van voorbehoedsmiddelen. Zouden niet juist deze mensen het echte verschil kunnen maken en voor maatschappelijke progressie kunnen zorgen?
Deze constateringen doen niets af aan het recht op afvalligheid, op het recht te breken met de godsdienst van je ouders. Want de verhalen van meerdere ex-moslims liegen er niet om. Als je het geloof van je ouders alleen nog maar kan associëren met beknelling en onderdrukking, dan geef je er een grote trap tegenaan en kies je je eigen weg zonder god en gebod. Dat is ieders goed recht. Goddank zou ik bijna zeggen.
Overigens weet ik dat deze verhalen niet voorbehouden zijn aan de islam, maar ook voorkomen binnen christendom, jodendom en hindoeïsme. En ook daarbuiten: jonge mensen die volstrekt seculier zijn opgevoed, maar zich willen losmaken van strakke en vastomlijnde opvattingen en verwachtingen van hun ouders over bijvoorbeeld gender, partnerkeuze en loopbaan, terwijl deze ouders de keuzes van hun kinderen niet accepteren en hen mentaal zwaar onder druk zetten.
Dit schrijf ik om het plaatje wat breder te trekken. Niet om de problemen van ex-moslims te ontkennen. Want in sommige islamitische kringen is sprake van ernstige en soms levensbedreigende intimidatie richting ‘afvalligen’. Daarvoor kijk ik niet weg en heb ik zeker oog. Het is goed dat bijvoorbeeld Boris van der Ham vanuit het Humanistisch Verbond hier aandacht voor vraagt, wat hij onlangs ook deed in een interview in De Linker Wang.
Foto: msandersmusic via Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
