Dat de georganiseerde criminaliteit ellendig genoeg meer voet aan de grond heeft gekregen, is voor geen mens onopgemerkt gebleven. Deze week twee jaar geleden viel het noodlot advocaat Derk Wiersum ten deel, de advocaat van een kroongetuige in een strafproces. Sinds die dag moeten twee kinderen volwassen worden zonder vader en heeft Nederland een advocaat minder – en is ons land angst rijker. Dit jaar werd journalist Peter R.de Vries bruut vermoord. En deze week zijn er signalen dat de veiligheid van onze premier in het geding is – wederom door toedoen van de georganiseerde criminaliteit. We staan voor een groot probleem.
Als bijna afgestudeerd strafrechtjurist weet ik hoe de schrik erin is geslagen in de sector en bij de studenten. Naast dat strafrecht – in tegenstelling tot wat het imago van advocaten ons voorhoudt – geen vetpot is, is het nu ook een beroep waarmee je je leven kan verliezen. De kans is minimaal, maar toch, hij bestaat – en dat wordt gevoeld.
Advocaten onder druk
Studenten voelen het, ik voel het. In het eerste jaar na de moord op Derk Wiersum was mijn twijfel een dagelijkse routine: wil ik toch geen veiliger beroep uitoefenen? Is de civiele advocatuur ook niet interessant, meer beschermd – zowel financieel als fysiek? Die twijfel is nooit weg, maar het is simpelweg zo dat ik te veel passie heb voor mijn vak om het los te laten. Het beschermen van de rechtstaat, voor de underdog opkomen en de spanning van strafrechtzaken zijn door de jaren heen als jurist in wording mijn tweede natuur geworden.
Tegelijkertijd zijn er anderen die – geheel begrijpelijk, overigens – niet de keuze maken die ik maak. Meerdere vrienden zijn afgesplitst naar andere rechtsgebieden en hebben het strafrecht verlaten door diezelfde twijfel als die ik voel. Dat is minder gezellig in de collegebanken, maar nog veel belangrijker is het feit dat dit indirect de rechtstaat schaadt: talenten kiezen een ander pad – beter betaald, wellicht, of veiliger.
Het is een taak voor de politiek om deze tendens tegen te gaan. Dat kan door de financiële klachten van de sociale advocatuur eindelijk serieus te nemen (ik kijk naar jou, Sander Dekker) en door optimale bescherming te bieden aan strafrechtadvocaten die signalen geven dat ze zich onveilig voelen.
Bedreigd om je woorden
Intimidatie, geweld en bedreigingen zijn een veelomvattender gevaar dan alleen rondom de georganiseerde criminaliteit. Geert Wilders kan niet zonder beveiliging over straat. Cabaretiers zeggen openlijk dat ze voorzichtig zijn met grappen over controversiële onderwerpen.
Schrijfster Lale Gül moest onderduiken toen zij een kritisch boekje opendeed over haar conservatief-religieuze opvoeding. ‘Ik ben verstoten door mijn familie. De pleuris brak uit toen ik door Geert Wilders werd geprezen’, stelt zij in het Parool. Toen de bedreigingen begonnen, twijfelde zij nog om door te gaan met schrijven. Gelukkig liet zij weten te zijn begonnen aan een tweede boek – Gül laat zich niet kennen.
Het vereist moed om in tijden van gevaar met rechte rug je werk te blijven doen. Tegelijkertijd is dit de boodschap die Peter R. ons leerde: niemand mag buigen voor lafhartige bangmakerij. We moeten een saamhorige trots voelen voor de vrijheid die Nederland door de jaren heen heeft verworven, ons land moet als één achter onze journalisten, juristen en schrijvers staan. Wanneer we ons laten inperken is het einde zoek, dan gaat onze vrijheid verloren.
Woorden zijn geen kogelwerend vest
Tegelijkertijd heeft saamhorigheid iets van leegte in zich: wat als het nog een keer gebeurt, wie zal het volgende slachtoffer zijn? Woorden en lotsverbondenheid werken niet als kogelwerend vest. Dat durven accepteren is wellicht de meest effectieve manier om met dreiging om te kunnen gaan. Je kan de kans verkleinen maar nooit laten verdwijnen. Een kwaadwillend persoon vindt altijd een manier om zijn laagheid te manifesteren. We kunnen treuren wat we willen – de pijnlijke waarheid is dat niemand de dreiging volledig kan weghalen.
Dat betekent niet dat een passieve houding de oplossing is, integendeel. Advocaten klagen over hun gebrek aan beveiliging. Dat is een signaal dat politiek Nederland op moet pakken en serieus moet nemen. Het is geen schaamte om opsporingsbevoegdheden in te zetten of preventief te handelen. Niemands offer mag voor niets zijn: scherp op een slimme manier aan, zonder onnodig privacy in te perken. Het is een opdracht aan de politiek om hun best te doen om ons te beschermen.
Wees bewust van het gevaar, laat je nimmer afschrikken en begrijp de illusie van veiligheid: dat is de beste manier om deze onstuimige tijden door te brengen. Mijn keuze is het om koste wat het kost de rechtstaat te beschermen – het is een missie en een innerlijk vuur dat niet te doven is. Buigen voor de georganiseerde criminaliteit is nimmer de oplossing. Een rechtstaat bestaat door intolerant te zijn tegen ondermijning ervan. Koppig kiezen voor de strafrechtadvocatuur is die ondermijning tegengaan.
Beeld: Twixx/Depositphotos.com
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
