Hoe meer beloften links doet aan de armen, hoe meer die mensen zich van links afkeren. Enkele dagen geleden* gebeurde dit op de meest dramatische wijze in Engeland. Labour bood het volk aan: gratis onderwijs, gratis internet, gratis medicatie, gratis kinderopvang en gratis parkeren bij ziekenhuizen. De gewone mensen reageerden door de sociaaldemocraten de nachtmerrie van hun leven te bezorgen. Waarom stemmen arme mensen tegen partijen die ogenschijnlijk de beste bedoelingen hebben met hen? Belangrijker, wat te doen?
We zijn nu twintig jaar verder en kunnen met een gerust hart stellen dat deze nieuwe eeuw de vruchtbare grond blijkt te zijn voor de teelt van miljardairs. De vermogens van de allerrijksten zijn de afgelopen twee decennia als nooit tevoren gegroeid. Zoals de Franse econoom Thomas Piketty vaststelt, leidt het economische stelsel tot een rendement op vermogen dat structureel hoger ligt dan economische groei. Zo wordt de al rijke elite in rap tempo buitenproportioneel rijk. Het neoliberalisme laat de banken uitpuilen met geld van de allerrijksten en laat de massa’s aan de onderste tree van de maatschappelijke ladder ook niet ongemoeid.
Om in Engelse sferen te blijven, bakermat van de industriële industrie en het kapitalisme: van de 66,4 miljoen Engelsen leven inmiddels 14,3 miljoen onder de armoedegrens, waarvan 4,6 miljoen kinderen. Het percentage daklozen is in nauwelijks tien jaar met 169 procent gestegen. Tussen april 2018 en maart 2019 hebben 1,6 miljoen mensen zich bij de voedselbanken gemeld om de maag te vullen.
Toch haastten de arme Engelsen zich niet naar de stembussen om een streep te trekken door rechts, neoliberaal beleid. Afgezien van enkele uitzonderingen, krijgt in de hele wereld rechts beleid, van Brazilië tot Turkije en van Engeland tot India, keer op keer schouderklopjes van de armste massa’s.
Absurditeit
Alleen mensen die arm zijn of arm geweest, kunnen deze ‘absurditeit’ duiden. Alleen zij weten dat armoede méér dan een realistisch mens van je maakt. Is voor de welgestelde de aanschaf van een doorsneeproduct een bezigheid waarbij je niet al te lang stilstaat, voor de arme man of vrouw is het een beslissing van levensbelang. Het kopen van een jas, een tweedehandstelefoon, een gammele auto, het wel of niet betalen voor de schoolreis van je kind, het zijn een zaken die een enorme inbreuk kunnen zijn op je schaarse middelen. De arme medemens kan zich niet permitteren risico’s te nemen én heeft de beste neus voor gevaar.
De arbeidersklasse wist in de jaren zestig en zeventig, waarin het grootkapitaal door de toenmalige wereldorde was vastgeketend aan de regelgeving van natiestaten en geen kant op kon, dat politiek links potten kon breken. Vijftig jaar later weet de minderbedeelde van nu heus wel dat als het grootkapitaal uit zijn land vertrekt, hijzelf straatarm achterblijft.
De sterk verarmde Engelsen hebben dan ook gestemd op de neoliberaal Boris Johnson, niet omdat ze op hun achterhoofd zijn gevallen, maar omdat links er niet in slaagt met een geloofwaardig plan te komen.
In de huidige wereld vliegt het kapitaal als een vogel van land naar land en heeft daarin de dynamiek gevonden voor zijn buitenproportionele groei.
Pas als de sociaaldemocraten beseffen dat alleen dezelfde globale aanpak, de internationale samenwerking en een mondiale anti-armoedecampagne als die van de klimaatactivisten van de grond komt, zij geloofwaardig genoeg zijn voor brede steun onder het volk.
Het is de kunst binnen de regels van de vrije markt de verzorgingsstaat terug te brengen. De overheden en het grootkapitaal hebben de morele plicht een economische standaard voor iedereen te garanderen, omdat op de schouders van die werkende en consumerende burgers overheden en het grootkapitaal zelf ook verrijzen.
Ik, als voormalig lid van de grote groep armen, zeg: belast de rijkste groep in de vrije wereld met een vermogensgroei om de tien jaar met 1 procent op het gehele vermogen. Gebruik dat geld enkel voor de bestrijding van de armoede.
Niemand is verplicht het nieuwe systeem te accepteren, maar voor iedere vrek geldt: val je buiten het fiscale stelsel van de vrije wereld, dan val je ook buiten staatsburgerschap van de vrije wereld. Voor een reisje naar het democratische Westen staat de geldwolf dan wel in Moskou, in Ankara of in Beijing in de rij voor een visum.
*Deze column verscheen eerder bij de Volkskrant en is hier met toestemming van, en dank aan, de uitgever en Erdal Balci gepubliceerd door Vrij Links.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
