Ieder kind heeft het recht om in vrijheid en veiligheid op te groeien. Maar door het onderwijssysteem dat wij in Nederland hebben, wordt dit recht voor te veel kinderen en jongeren niet voldoende beschermd.
Artikel 23, de vrijheid van onderwijs, leidt ertoe dat op orthodox-religieuze scholen kinderen onvrije en onwetenschappelijke denkbeelden opgedrongen krijgen en dat jongeren kan worden geleerd dat belangrijke facetten van wie zij zijn, slecht en verwerpelijk zijn.
Reformatorische scholen eisen van ouders identiteitsverklaringen waarin zij onder meer een ‘homoseksuele levenswijze’ afwijzen. Islamitische scholen nodigen radicale predikers uit, gebruiken homofoob lesmateriaal en vertellen jongens en meisjes dat zij ongelijk zijn.
In de discussie over vrijheid van onderwijs wordt te vaak over het hoofd gezien wat de gevolgen zijn voor de kinderen die opgroeien in een orthodoxe leeromgeving waarin geen ruimte is voor twijfel, eigen keuzes of individuele ontwikkeling afwijkend van de heersende norm. Te vaak wordt door mensen buiten deze omgevingen ook niet gezien hóe sterk orthodox-religieuze en sociale pressie op kinderen kan zijn. De vrijheid om zelf te mogen beslissen over het eigen leven is daardoor voor te veel van deze kinderen niet werkelijk voorstelbaar.
In een democratische rechtsstaat is het onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid om elk kind te laten zien dat die vrijheid er in onze samenleving voor iedereen is, ook voor hen. In 2018 stelde het manifest Vrij Links de vrijheid van onderwijs daarom ter discussie:
“Vrij Links maakt zich sterk voor de afschaffing van het bijzonder geloofsonderwijs tijdens reguliere lesuren. Twijfel en onderzoek zijn de stuwende krachten achter individuele ontplooiing; leerlingen moeten (zelf)kritisch leren nadenken en eigen inzichten kunnen ontwikkelen over alle religies en levensbeschouwingen.”
“[…] Elk mens is vrij zijn levenspad te kiezen. Vrije partnerkeuze, zeggenschap over het eigen lichaam en de eigen seksualiteit zijn de meest intieme, persoonlijke en misschien wel belangrijkste mensenrechten.”
De godsdienstvrijheid die de reformatorische scholen en minister Slob nu verdedigen – hun ‘vrijheid’ om ‘homoseksuele levenswijze’ openlijk te verwerpen – gaat dan ook niet om vrijheid. Het lijkt veeleer te gaan om eigen positie en macht in eigen kring: het verdedigen van het recht om uit naam van orthodoxie de grenzen van onze democratische rechtsstaat te mogen overschrijden. Bijvoorbeeld om uit naam van die orthodoxie lhbt-jongeren en/of meisjes ernstig te discrimineren, in strijd met de wet.
Vrij Links kiest onvoorwaardelijk voor de vrijheid en de grondrechten van alle burgers, en dus ook kinderen en jongeren. Juist daarom mogen we niet toestaan dat orthodoxie onze opgroeiende jongeren schaadt in die vrijheden.
Vrijheid van religie: JA. Machtsuitoefening door orthodoxie: NEE.
In april 2019 bleek uit een peiling van het EenVandaag Opiniepanel dat 60 procent van de Nederlandse bevolking voor de afschaffing van bijzonder onderwijs is. Door de recente uitlatingen van minister Slob staat artikel 23 weer volop ter discussie. In hun verkiezingsprogramma’s geven inmiddels PvdA, GroenLinks, SP, D66 en VVD aan dat zij voor een aanpassing van artikel 23 zijn.
Gisteren publiceerden Boris van der Ham en Tim Hofman met het Humanistisch Verbond een open brief aan minister Slob: Verander niet alleen van mening, verander ook de wet! Het is ons uit het hart gegrepen:
“Wij staan voor de vrijheid ín onderwijs. Natuurlijk, je ouders kunnen je thuis hun (streng-godsdienstige) opvattingen meegeven, maar school moet de vrijheid bieden om als leerling je eigen levensvisie te ontwikkelen. Het is de plek waar kinderen kunnen oefenen met democratische en universele grondwaarden, en waar ze veilig zijn om zichzelf te zijn. Dat is goed voor henzelf, én goed voor onze samenleving”
Het is hoog tijd om deze achterhaalde wet op de schop te nemen. De ruimte voor intolerantie en discriminatie die deze wet laat is niet langer goed te praten. En de gevolgen voor onze kinderen zijn te groot om weg te kijken.
Teken vandaag de brief van Boris van der Ham en Tim Hofman, dan gaat ook jouw naam eronder mee naar minister Slob. Voor al onze kinderen.
Meer lezen over Artikel 23?
Opinie
“Artikel 23 is de Macbeth van het politieke debat” ~ Boris van der Ham
“Minister Slob speelt balletje-balletje met grondrechten” ~ Marieke Hoogwout
“Wet ‘meer ruimte voor nieuwe scholen’ zal niets oplossen” ~ J. Hans de Vries ziet er geen heil in
Welke onderwijsvrijheid dient artikel 23? ~ analyse van J. Hans de Vries
Persoonlijke verhalen
Debat
Het Vrij Links Vrijheid- en Onderwijsdebat 29 juni 2019 – een dagimpressie
Foto minister Slob door Anne Paul Roukema